|
W bardzo wielu systemach językowych, w ich wersji pisanej, występują znaki diakrytyczne – nad literami, pod nimi, obok nich czy też w ich środku. Zaznacza się w ten sposób akcenty, miękkości, długości, a także po prostu tworzy litery – oddające różne głoski w języku mówionym – za pomocą kresek, kółek, kropek, ogonków i różnych innych znaków. Mamy je również w języku polskim. Mamy, ale z wielu względów często traktujemy je po macoszemu. Kiedyś, gdy rozmaite teksty pisało się odręcznie, a później na maszynie do pisania, było to nie do pomyślenia. Dzisiaj – i owszem, nawet częsta to praktyka. I nie dzieje się tak tylko z powodu wygody, ignorancji lub też pospiechu przy pisaniu. Czasami jest to konieczność, bo piszemy albo maile na klawiaturze komputerowej, nie mając na niej odpowiednich fontów, albo SMS-y telefonem komórkowym, w którym brakuje polskich liter. Zdarza się również, że to odbiorca naszych informacji nie ma takich możliwości, a wtedy na jego telefonowym wyświetlaczu czy komputerowym ekranie pojawiają się krzaczki, robaczki czy też inne ptaszki. Musimy więc mu tego oszczędzić. Ktoś mógłby mi zarzucić, że jestem drobiazgowa, że nawet jeśli litery są pozbawione znaków diakrytycznych, to i tak będą sensownie odebrane. Czytamy przecież globalnie (i – ogólnie rzecz biorąc – ze zrozumieniem), więc nawet jeśli poprzestawiamy kolejność liter w wyrazie, nie mamy problemu (albo niewielki) z jego odbiorem. No tak, ale czy nie byłoby milej urok myśli oddać w pięknej formie? Wszak i człowiek w ładny ubiór się przyodziewa, choć nie szata go zdobi…
Nie tylko jednak o urodę języka chodzi. Czasem pominięcie znaków diakrytycznych przypisanych danym literom wprowadza do przekazywanego komunikatu zupełnie inną treść. Możemy, oczywiście, odczytać sens z kontekstu, ale nie zawsze jest to możliwe. Czasami nie wiemy (nawet owym kontekstem się posiłkując), czy ktoś mówi na przykład o złocie czy też o jakimś zlocie, o płotach czy o plotach, o łasce czy o lasce – bo nie użył polskiej litery ł. W błąd mogą wprowadzać również: wątki i watki, nić i nic, tuz i tuż lub posadzenie i posądzenie (jeśli nie ma ogonka, kreski lub kropki pod odpowiednią literą bądź nad nią), zwłaszcza gdy sytuacja temu sprzyja. Czy chodzi komuś o rzeczowniki odpowiedź i wyraz czy też może o czasowniki (i to w trybie rozkazującym) odpowiedz i wyraź? Kontekst czasami i tu bywa niewyraźny. Wiadomość o treści: Był tam wiec… – może również być mało komunikatywna, bo o wiecu tu mowa czy może nadawca, nie stawiając przecinka przed spójnikiem więc (ani odpowiedniego znaku pod literą e), zawiesił głos, co zasygnalizował wielokropkiem. Jeśli zaś przeczytamy: To jest moje zadanie! – nasuwają się wątpliwości (gdy jeszcze oprócz tego kontekst jest dwuznaczny!), czy to jest czyjeś żądanie, a może ktoś nas tylko informuje, że wykonanie jakiejś czynności jest jego zadaniem. W takich sytuacjach dobrze byłoby, gdyby dwuznaczność owa okazała się zabawna.
Nierzadko też SMS-owe komunikaty są krótkie, a ich kontekst słabo zarysowany lub pozostający w domyśle, czasami zaś nie tylko dwu-, ale także wieloznaczny. Zdarzyć się może i tak. Pewna pani, odchudzająca się drastyczną, prawie głodówkową dietą, po wyjściu z pracy napisała do swego męża SMS: Jadę do domu, ale po tym jednym jabłku jestem głodna jak wilk! Mąż jej zaś odpowiedział krótko: Jedz kochanie jedz. I pani owej zrobiło się trochę przykro, bo posądziła męża o bezduszność i brak zrozumienia dla niej , wręcz gruboskórność! To ona biedna, głodna, bo na diecie, a on zamiast ją wesprzeć, podtrzymać na duchu, napisać coś budującego, po prostu namawia ją do jedzenia! Tymczasem stęskniony mąż chciał tylko, aby żona jechała i już była w domu. Zapomniał jedynie o niewinnej kreseczce nad z…
Takich przykładów pewnie znalazłoby się więcej. Może zatem warto by było zadbać nie tylko o elegancką formę naszych myśli wyrażanych w piśmie, ale także o ich komunikatywność. Z powodu brakującego znaku przypisanego danej literze – niczym pominiętego przecinka lub postawionego w nieodpowiednim miejscu – może dojść bowiem do nieporozumień. Czasami wręcz trzeba postawić kropkę nad i.
Lidia Krawiec-Aleksandrowicz
|
