|
Przyznam, i? nieco zaskoczy? mnie ten wywód. Rzec by mo?na, ?e niby to prawda, ale tylko niby. Nie mog? zrozumie?, dlaczego poznaj?c j?zyk obcy, bez ?adnych sprzeciwów przyswajamy sobie wiedz? gramatyczn?, uczymy si? na pami?? idiomów, aby nie narazi? si? na ?mieszno??, u?ywaj?c ich niepoprawnych form, a poprawno?? j?zykow? i rodzim? gramatyk? traktujemy po macoszemu. Cz?sto ta nie?wiadomo?? mówi?cego czy pisz?cego sprawia, ?e w logik? ich wypowiedzi – o której perorowa?a moja znajoma – wkrada si? w?a?nie nielogiczno??. Chcia?oby si? wówczas zapyta?, ile jest logiki w tej logice?
Przeczyta?am ostatnio w prasie, ?e cz?owiek, o którym traktowa? artyku?, „nie zasypywa? gruszek w popiele”, co mia?o znaczy? – jak wynika?o z kontekstu – i? nie traci? czasu. Tymczasem ten zwi?zek frazeologiczny brzmi nieco inaczej – nie: nie zasypywa?, lecz nie zasypia? gruszek w popiele. I tylko ta forma jest poprawna. Dawno temu gruszki pieczono lub suszono w piecu, w?a?nie w popiele. Podtrzymuj?c ?ar, trzeba by?o jednak pilnowa? owoców, aby nie zaspa?y w popiele albo nie spali?y si? w ogniu. Oczywi?cie, samemu te? nie mo?na by?o zasn??. I w?a?nie wtedy powsta? frazeologizm nie zasypia? gruszek w popiele, który oznacza: nie zwleka?, nie zaniedbywa? wa?nych spraw. Na pró?no zatem szuka? logiki w zasypywaniu gruszek.
Nie ma jej równie? w przeczytanym przeze mnie innym powiedzeniu. Nie ma, bo zosta?o ono przez pisz?cego u?yte niepoprawnie. Autor ów pisa? bowiem, i? „sta? si? j?zyczkiem uwagi”, co nale?a?o rozumie?, ?e skupi? na sobie uwag? innych, bo – jak dalej t?umaczy? – „znalaz? si? w centrum zainteresowania swojego zawodowego ?rodowiska”. I znowu logika cierpi. Uwaga przecie? nie ma j?zyczka i nie o niej w tym powiedzeniu mowa. Poprawna forma to j?zyczek u wagi, bo w?a?nie o wag? chodzi i o j?zyczek, który wskazuje przechylanie si? jej szal. Ca?y frazeologizm za? oznacza co? przewa?aj?cego, rozstrzygaj?cy g?os.
Cz?sto te? s?ysz? b??dnie u?ywany zwrot poddawa? co? w w?tpliwo??. Owszem mo?na poddawa? co? pod dyskusj? lub poddawa? analizie czy krytyce, ale w przypadku w?tpliwo?ci poprawna jest jedynie forma podawa? w w?tpliwo?? (od podawania!). Nie mog? równie? doszuka? si? logiki w sformu?owaniu „ci??ki orzech do zgryzienia”, którym autorka tekstu zamieszczonego w prasie okre?la?a trudne zadanie, przed jakim stan??a bohaterka jej artyku?u. Przecie? nie o ci??ar orzecha tu chodzi, lecz o twardo?? jego skorupy, wi?c mo?e by? tylko twardy orzech do zgryzienia – co w?a?nie logika podpowiada. W tym samym artykule przeczyta?am dalej, ?e kobieta ta „nie pójdzie po najmniejszej linii oporu” . I dobrze! – pomy?la?am – bo zaiste by?oby to bardzo trudne zadanie, wszak opór nie ma mniejszej czy wi?kszej linii. Sama za? linia mo?e by? tylko krótka lub krótsza, a nie ma?a czy mniejsza. To w?a?nie opór bywa mniejszy b?d? wi?kszy, czyli ?eby poprawno?ci sta?o si? zado??, nale?a?oby napisa? i?? po linii najmniejszego oporu, co znaczy: wybra? najprostsze rozwi?zanie, wk?adaj?c niewiele wysi?ku.
I jeszcze jeden przyk?ad powielania przez niektórych u?ytkowników j?zyka b??dnych wypowiedzi, a mianowicie powiedzenie bez zdania racji. Racja to powód, argument, który podaje si? lub w?a?nie daje, uzasadniaj?c swoje post?powanie czy te? decyzj?, i w takim znaczeniu tu wyst?puje. Kto? zatem zrobi? co? bez dania (a nie: zdania!) racji – taka forma jest poprawna.
Nie mog? nie wspomnie? równie? o innej nielogiczno?ci (a zarazem rusycyzmie). „Jak by nie spojrze?, nie ma w tym cho?by odrobiny prawdy” – czytam zdanie ko?cz?ce artyku?. Prawda! Je?li si? nie spojrzy, to si? nie zobaczy. Gdzie by nie pojecha?…, kto by nie poszed?…, co by nie powiedzia?a…, jak by nie pomy?le?… itp. to wyra?enia cz?ste w u?yciu. Cz?ste i niepoprawne, a poza tym jak by zazwyczaj jest zapisywane ??cznie, czyli z b??dem ortograficznym. Konstrukcje te powinny brzmie?: jakkolwiek by spojrze?…, gdziekolwiek by pojecha?…, ktokolwiek by poszed?…, cokolwiek by powiedzia?a…, jakkolwiek by pomy?le?…, nic z?ego si? nie wydarzy. I logika te? na tym nie ucierpi. Przesadzam?
Lidia Krawiec-Aleksandrowicz
|
